CÕNG RẮN VỀ CẮN GÀ NHÀ

Lê Chiêu Thống là vị vua cuối cùng của nhà Hậu Lê, miêu hiệu là Mẫu Đế, là con của cố Thái tử Lê Duy Vĩ, cháu của vua Lê Hiển Tông. Lịch sử biết đến Lê Chiêu Thống là một vị vua “cõng rắn cắn gà nhà” hay “phản quốc”.

Ông vua hèn mạt

Năm 1771, vì có hiềm khích với chúa Trịnh Sâm nên thái tử Duy Vĩ và 3 người con là Lê Duy Kỳ, Lê Duy Trù và Lê Duy Chi đều bị nhốt vào ngục Đề Lãnh. Năm 1782, sau khi chúa Trịnh Sâm mất, quân lính ở phủ chúa Trịnh làm loạn đã mở cửa ngục đưa Duy Kỳ ra (cha con Duy Kỳ bị nhốt trong ngục trong thời gian hơn 10 năm), ép vua Lê Hiển Tông và chúa Trịnh Khải lập Duy Kỳ làm Hoàng Thái tôn, truất ngôi Thái tử của Duy Cận.

Tháng 7 năm 1786, trước khi mất, vua Lê Hiển Tông đã trăng trối truyền ngôi lại cho người cháu trưởng là Duy Kỳ (tức vua Lê Chiêu Thống). Cùng thời gian này, quân Tây Sơn đã đánh đổ chúa Trịnh, Duy Kỳ được Bắc Bình Vương Nguyễn Huệ đưa lên ngôi với niên hiệu là Chiêu Thống vào tháng 7 năm Bính Ngọ (1786). Bấy giờ ông đã 20 tuổi.

Khi Nguyễn Nhạc và Nguyễn Huệ rút quân về Phú Xuân, Huế thì hào mục ở các nơi nổi dậy cát cứ. Trịnh Bồng (hậu duệ chúa Trịnh Sâm) trở về kinh đô Thăng Long tự lập làm nguyên soái Yến Đô Vương và lấn át nhà vua, làm cho triều chính rối ren. Lê Chiêu Thống kế vị vua Hiển Tông nhưng không chống chọi được thế lực của Trịnh Bồng, phải dựa vào Nguyễn Hữu Chỉnh. Nhờ sự trợ giúp đắc lực của Nguyễn Hữu Chỉnh, Chiêu Thống đánh bại quân của chúa Trịnh, đốt phá phủ chúa. Nhưng kể từ đó, Nguyễn Hữu Chỉnh bắt đầu lộng quyền, trước đó Nguyễn Hữu Chỉnh đã theo Tây Sơn nhưng giờ trở mặt chống lại quân Tây Sơn.

Cuối năm 1787, Nguyễn Huệ kéo quân ra Bắc dẹp loạn Nguyễn Hữu Chỉnh, chiêu tập các cựu thần văn võ nhà Lê, lấy Sùng Nhượng Công Lê Duy Cận làm giám quốc. Trước sức mạnh của quân Tây Sơn, Nguyễn Hữu Chỉnh và Lê Chiêu Thống không chống đỡ nổi nên phải chạy sang Quảng Tây cầu viện triều đình Mãn Thanh đưa ngoại bang xâm lược nước ta. Chiêu Thống chạy ra Bắc Kinh lần thứ hai.

Trước kia, khi thái hậu là mẹ vua đến Cao Bằng, bị các thế lực cát cứ địa phương uy hiếp, bầy tôi nhà Lê là Đốc đồng Nguyễn Huy Túc, phiên thần Địch quận công Hoàng Ích Hiểu, tụng thần Lê Quýnh và Nguyễn Quốc Đống bảo vệthái hậu và con trai Chiêu Thống qua cửa ải Thủy Khẩu chạy sang Long Châu nhà Thanh, gặp Tổng đốc Lưỡng Quảng Tôn Sĩ Nghị và Tuần phủ Quảng Tây Tôn Vĩnh Thanh cầu xin cứu viện.

Tháng 11 năm 1788, được Lê Chiêu Thống dẫn đường cộng với nội ứng của tàn quân vua Lê, tướng Mãn Thanh là Tôn Sĩ Nghị đã dẫn 29 vạn quân ồ ạt tiến vào Thăng Long và phong cho Chiêu Thống làm An Nam Quốc Vương.

Tết Kỷ Dậu (1789), quân đội Tây Sơn do hoàng đế Quang Trung chỉ huy đã đánh tan 29 vạn quân Thanh. Lê Chiêu Thống đã cùng 25 cận thần thân tín (gồm Hoàng ích Hiểu, Phạm Như Tùng, Lê Hân, Nguyễn Quốc Đổng, Nguyễn Viết Triệu, Lê Văn Trương, Lê Quý Thích, Nguyễn Đình Cẩm, Phạm Đình Thiên, Lê Quýnh) lưu vong ở Trung Quốc.

Chiêu Thống đến doanh trại quân Thanh

Bị bạc đãi, hắt hủi, vua tôi Lê Chiêu Thống sống tủi nhục tại nước người. Bọn quan lại nhà Thanh như Hòa Thân, Kim Giản lại trở mặt bắt một số cận thần của Lê Chiêu Thống cho lên xe trâu đày ra xa ngoài 300 dặm để sỉ nhục.

Ngày 16 tháng 10 năm 1793, sau 5 năm sống lưu vong trên đất khách, Lê Chiêu Thống bị bệnh và mất ở Yên Kinh, thọ 28 tuổi. Lê Chiêu Thống là vị vua cuối cùng của triều đại nhà Hậu Lê, thời gian làm vua ngắn ngủi chỉ khoảng 3 năm, nhưng tên ông luôn gắn liền với tội danh cõng rắn về cắn gà nhà.

Tháng 8 năm Giáp Tý (1804), triều Nguyễn đã đem thi hài Lê Chiêu Thống về nước, chôn tại lăng Bàn Thạch (huyện Thọ Xương, tỉnh Thanh Hóa ngày nay) và đề trên bài vị thờ tại lăng là Nghị hoàng đế.

Hành vi cầu viện quân Thanh của Lê Chiêu Thống bị giới làm sử đời sau phê phán gay gắt. Tuy nhiên, nhà Nguyễn do Nguyễn ánh lập ra sau đó, vì lý do Chiêu Thống chống đối Tây Sơn, lại nhìn nhận khá rộng lượng với Chiêu Thống. Hoàng đế Tự Đức có lời phê về Chiêu Thống: "Nhà vua bị người ta lừa gạt, bị giám buộc ở quê người đất khách, đến nỗi lo buồn phẫn uất, ôm hận mà chết, thân dẫu chết, nhưng tâm không chết, kể cũng đáng thương! Vậy nên truy đặt tên thụy là Mẫn Đế...".

Các tác giả Ngô gia văn phái trong Hoàng Lê nhất thống chí: "Tuy vua Lê đã được phong Vương, nhưng giấy tờ đưa đi các nơi, đều dùng niên hiệu Càn Long. Vì có Nghị ở đấy nên không dám dùng niên hiệu Chiêu Thống. Ngày ngày sau buổi chầu, vua lại tới chờ ở doanh của Nghị để nghe truyền việc quân, việc nước. Vua cưỡi ngựa đi trước, Lê Quýnh cưỡi ngựa đi sau, quân lính hộ vệ chỉ vài chục người. Người trong kinh có kẻ không biết là vua. Hoặc có người biết, thì họ nói riêng với nhau rằng: "Nước Nam ta từ khi có đế, có vương tới nay, chưa thấy bao giờ có ông vua luồn cúi đê hèn như thế...".

Chiêu Thống còn có tội ép một số dòng họ chạy theo mình sang hàng nhà Thanh. Tội lớn khó tha!

Đấy là quan điểm của những sử gia, còn chiếu theo pháp luật hiện hành, vua Lê Chiêu Thống khó thoát khỏi tội Phản bội Tổ quốc được quy định tại Điều 78 BHLS năm 1999. Khoản 1 của Điều luật này quy định: Công dân Việt Nam nào câu kết với nước ngoài nhằm gây nguy hại cho độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc, lực lượng quốc phòng, chế độ xã hội chủ nghĩa và Nhà nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam, thì bị phạt tù từ mười hai năm đến hai mươi năm, tù chung thân hoặc tử hình.

Hành vi câu kết với nước ngoài của vua Lê Chiêu Thống thể hiện ở những hành động như cầu viện triều đình Mãn Thanh, dẫn đường, làm nội ứng cho quân Thanh xâm chiếm lãnh thổ nước ta. Những hành vi này đã gây nguy hại cho độc lập, chủ quyền, thống nhất và sự toàn vẹn lãnh thổ của nước ta, do vậy có đầy đủ dấu hiệu cấu thành tội Phản bội Tổ quốc và cần phải xử lý để làm gương.

Theo Báo Đất Việt