QUYỀN LỢI CỦA NGƯỜI MANG THAI HỘ

Bảo vệ quyền lợi của người mang thai hộ và người nhờ mang thai hộ

Khi cho ý kiến về chế định mang thai hộ trong dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Hôn nhân và gia đình năm 2000, nhiều ý kiến đánh giá cao khi đưa chế định này vào trong luật, thể hiện tính nhân đạo, tạo điều kiện cho những cặp vợ chồng vô sinh, không có khả năng sinh con vì lý do sức khỏe quyền được làm cha, làm mẹ. Tuy nhiên, nhiều ý kiến cho rằng chế định này cần quy định chặt chẽ hơn nữa để bảo đảm quyền lợi và nghĩa vụ của cả người mang thai hộ và người nhờ mang thai hộ.

Ảnh minh họa (internet)

Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Hôn nhân và gia đình năm 2000 quy định cấm mang thai hộ vì mục đích thương mại nhưng lại cho phép mang thai hộ vì mục đích nhân đạo. Nội dung này nhận được nhiều ý kiến của các chuyên gia, các nhà nghiên cứu và cộng đồng ủng hộ. Việc cho phép mang thai hộ là một giải pháp mang tính nhân văn nhằm tạo điều kiện cho các cặp vợ chồng mà người vợ không thể mang thai và sinh con ngay cả khi áp dụng kỹ thuật hỗ trợ sinh sản có cơ hội để thực hiện được quyền làm cha, làm mẹ của mình. Theo báo cáo của Bộ Y tế tại Hội nghị toàn quốc lần thứ nhất về nghiên cứu sức khỏe sinh sản và sức khỏe tình dục ngày 12.12.2012 thì Việt Nam có tỷ lệ vô sinh trong cả nước khá cao là 7,7%, tương đương khoảng 700.000 - 1 triệu cặp vợ chồng hiếm muộn trong cả nước. Trong khi đó, Báo cáo của Bộ Y tế đánh giá 8 năm thi hành Nghị định số 12/2003/NĐ-CP(ngày 12.12.2003) về sinh con theo phương pháp khoa học chỉ ra thực tế hiện nay nhu cầu mang thai hộ là có thật và khá phổ biến nhưng do pháp luật cấm nên có trường hợp đã ra nước ngoài để thực hiện trái phép việc mang thai hộ. Điều này gây khó khăn cho cơ quan quản lý nhà nước về khai sinh, đăng ký hộ khẩu, hộ tịch và các vấn đề liên quan khác.

Lý giải về việc đưa chế định này vào trong luật, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Hà Hùng Cường cho rằng, việc pháp luật cấm mang thai hộ dưới mọi hình thức đã tạo ra nhiều hệ lụy cho gia đình và xã hội. Do đó, việc cho phép mang thai hộ vì mục đích nhân đạo chính là giải pháp pháp lý cần thiết nhằm giảm thiểu những tác động tiêu cực của việc mang thai hộ, góp phần ổn định trật tự xã hội trong lĩnh vực hôn nhân, gia đình.

Thể hiện sự đồng tình với quy định về “mang thai hộ” trong dự thảo Luật, ĐBQH, Chủ tịch Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam Đặng Ngọc Tùng cho rằng, mang thai hộ có ý nghĩa nhân đạo, đáp ứng nhu cầu của nhiều cặp vợ chồng hiếm muộn để thực hiện được mong muốn quyền được làm cha, làm mẹ. Tuy nhiên ông Tùng thể hiện sự băn khoăn khi đứa trẻ mà người phụ nữ mang thai hộ bị khuyết tật mà người nhờ mang thai hộ không nhận thì giải quyết như thế nào? Cần phải có quy định cụ thể để bảo đảm quyền lợi của người mang thai hộ. Đồng thời, cần phải có tiêu chí cho người mang thai hộ về độ tuổi như thế nào, có con rồi hay chưa, sau khi sinh con có được cho đứa trẻ đó bú hay không? Điều này cần phải quy định rõ. Bên cạnh đó, để bảo đảm sự bình đẳng của hai bên, ngoài việc cụ thể hóa các quy định để bảo vệ quyền lợi của người mang thai hộ, ông Tùng cũng đề nghị cần có những quy định cụ thể để bảo đảm quyền lợi của người nhờ mang thai hộ. Nếu sau khi sinh con, người mang thai hộ vì quá yêu đứa trẻ mà không trả con cho người nhờ mang thai hộ thì giải quyết như thế nào? đại biểu Tùng đặt giả thiết. 

Mặc dù rất ủng hộ việc mang thai hộ vì mục đích nhân đạo nhằm tạo điều kiện cho những người vì lý do sức khỏe hay vì không có khả năng sinh con nhưng Ủy viên Thường trực Ủy ban Về các vấn đề xã hội Nguyễn Thị Khá lưu ý cần phải có quy định cụ thể để bảo đảm quyền lợi của cả hai bên. Bà Khá cũng đặt ra trường hợp hai vợ chồng có con chung nhưng đã chết hoặc bị tàn tật, nhưng bản thân không có khả năng sinh con lần nữa thì những trường hợp này sẽ áp dụng như thế nào? Vấn đề tranh chấp giữa hai bà mẹ cũng được bà Khá đề cập tới: bà mẹ mang thai hộ được công nhận từ khi mang thai hộ đến khi đứa trẻ sinh ra. Trong khi đó, mẹ ruột là bà mẹ được công nhận từ khi nhận đứa con nhưng sau này nếu có vấn đề gì tranh chấp xảy ra thì sẽ giải quyết như thế nào? Trong quá trình mang thai hộ, người mang thai hộ có thể phát sinh những bệnh tật liên quan đến thai nhi, bị tim ảnh hưởng đến tính mạng của họ, hay trong quá trình kiểm tra phát hiện đứa trẻ bị dị tật… trong dự thảo luật quy định quyền quyết định là người mang thai hộ. Quy định như vậy, có liên quan gì đến người nhờ mang thai hộ không? Vậy, việc chăm sóc sức khỏe cho người mang thai hộ trong trường hợp này sẽ được thực hiện như thế nào, điều này cần phải được làm rõ.

Vấn đề mang thai hộ không còn là vấn đề mới mẻ, dù pháp luật không thừa nhận nhưng thực tế vẫn đang diễn ra. Bộ trưởng Bộ Tư pháp Hà Hùng Cường cho biết, hiện trên thế giới cũng đã có nhiều quốc gia, vùng lãnh thổ cho phép mang thai hộ vì mục đích nhân đạo với những điều kiện pháp lý chặt chẽ, đồng thời nghiêm cấm việc mang thai hộ vì mục đích thương mại. Vẫn biết rằng, đây là một chính sách nhân đạo, đáp ứng được nhu cầu của xã hội, nhưng là vấn đề nhạy cảm và phức tạp. Vì vậy, cần phải quy định cụ thể, chặt chẽ để quy định này không bị lợi dụng làm mất đi ý nghĩa nhân đạo của nó.

Theo Đại biểu nhân dân